Na het lezen van een kort boekje over Frida Kahlo’s leven en kunst was ik maar al te benieuwd naar haar als persoon. Gelukkig heeft ze brieven achtergelaten dus die ben ik al snel gaan lezen. (En er is ook nog een dagboek die ik nog wil lezen in de toekomst).

Het klinkt misschien gek, maar naarmate ik meer brieven las voelde ik een steeds sterkere connectie met Frida. Ik denk dat we goede vriendinnen zouden kunnen zijn geweest. Ik voelde haar, ik begreep haar en ik moest hardop lachen om haar humor. En toen het boek uit was miste ik haar.

Frida kan af en toe ontzettend needy zijn in haar brieven en normaal gesproken vind ik dat een heel vervelende eigenschap maar bij haar stoorde het me op de een of andere manier niet. Ze smeekt mensen om haar terug te schrijven en soms kan ze zelfs dwingend zijn naar de personen die ze schrijft. En dat terwijl ze zelf er een handje van heeft om niet, of veel te laat terug te schrijven. Maar het geeft niet,  we vergeven het haar want ze blijft een geweldig persoon.

De eerste brieven lees je wanneer ze 15 is. Het is heel leuk om te lezen hoe Frida langzaam verandert van een meisje naar een jonge vrouw en uiteindelijk naar een volwassen vrouw. Hoe ze verandert, maar haar persoonlijkheid toch hetzelfde blijft is heel leuk om te lezen. Ook zijn er foto’s in het boek van Frida zelf, haar familie en Diego, een leuke toevoeging vind ik zelf.

Ik denk dat het eerste wat je voor je ziet als je denkt aan Frida Kahlo, haar zelfportretten zijn. In een van haar brieven schrijft ze over de reden van haar vele zelfportretten:
‘Omdat mijn onderwerpen altijd zijn voortgekomen uit mijn gevoelens, mijn gemoedstoestand en mijn intense reacties op het leven, heb ik dit alles dikwijls geobjectiveerd in zelfportretten. Zij vormen de meest oprechte en werkelijke uitdrukking van wat ik in mij en om mij heen voelde.’

Nog meer dan in het boekje dat ik eerder had gelezen las ik over al haar vele afschuwelijke operaties met lange herstel en haar ondraaglijke psychische lijden. Heel verdrietig. Hoewel ze veel ‘klaagt’ (ik wil het eigenlijk niet eens klagen noemen want ze heeft het volle recht om het over haar afschuwelijke klachten te hebben) blijft ze ontzettend sterk en dat bewonder ik heel erg. Lezen hoe sterk zij was gaf me zelf kracht en motivatie.

Toen ik steeds dichter kwam bij haar sterftejaar en haar laatste brieven voelde ik me verdrietig. Je leert de persoon achter de brieven toch heel goed kennen en daardoor voelde de band sterker, Hoewel ik met fictie ook ontzettend gehecht kan raken aan fictieve personages was dit toch wel heel anders.

Soms praat ze in haar brieven over de schilderijen waar ze op dat moment mee bezig is. Het was leuk om haar eigen interpretaties te lezen. Iets anders wat ik opmerkelijk vond is hoe werktuigelijk ze soms over haar schilderijen praatte. Hoewel ze heel erg van schilderen hield was het ook haar manier van inkomsten krijgen en soms komt ze in tijdnood of moet ze snel iets schilderen om de huur te kunnen betalen.

Hoewel Frida’s tot het surrealisme wordt ingedeeld, haat ze het surrealisme:
‘Sommige critici hebben getracht me bij de surrealisten in te delen, maar ik beschouw me niet als zodanig. Ik weet werkelijk niet of mijn schilderijen surrealistisch zijn of niet, maar ik weet wel dat ze de meest oprechte uiting van mezelf vormen. Ik haat het surrealisme. Ik vind het een decadente uiting van bourgeois kunst, een afwijking van de waren kunst die de mensen van de kunstenaar verwachten. Samen met mijn schilderkunst zou ik de mensen waartoe ik behoor en de ideeën die me kracht geven waard willen zijn. Ik zou graag willen dat mijn werk een bijdrage leverde aan de strijd van de mensen voor vrede en vrijheid’.

Ondanks haar haat aan het surrealisme kon ze er wel een leuke definitie van geven:
‘Het surrealisme is de magische verrassing een leeuw te vinden in een kast waarvan je zeker weet dat je er overhemden in zult vinden.’

Het meest interessante aan brieven lezen is denk ik dat de persoon niet iemand schrijft om indruk te maken. Het voelt ergens nog persoonlijker dan een dagboek, omdat ze hier naar iemand schrijft en dus ook niet direct de intentie heeft om haar eigen gedachten vast te leggen. Ik weet niet of het een beetje zinnig klink wat ik nu allemaal uitkraam maar het voelde voor mij in ieder geval nog echter dan een dagboek.

Je leest hier en daar ook een enkele gedicht die zij naar haar vrienden stuurde samen met een schilderij. Haar talenten blijven niet alleen bij het schilderen, ik vond haar gedichten in ieder geval heel mooi en ontroerend. Ik zou willen dat ze een heel gedichtenbundel had achtergelaten.
Een kort maar krachtig gedichtje:
‘In mijn eigen pijn
de pijn voelen
van allen die lijden
en me doordringen
van de noodzaak
om voor hen
te leven en te strijden.’

Ook was ze creatief met woorden. Ze verzint een nieuw woord in een brief naar naar Carlos Pellicer, een vriend van haar die dichter was: ‘Kun je werkwoorden verzinnen? Ik wil er een tegen je zeggen: ik omhemel jou, dus mijn vleugels spreiden zich wijd uit om jou grenzeloos te beminnen’.Het woord omhemelen komt na deze brief nog vaker voor in haar brieven.

In veel van haar brieven schrijft ze over haar onvoorwaardelijke liefde voor Diego, of dit nou aan Diego zelf is of naar haar vrienden. Terwijl je leest hoeveel verdriet ze heeft door Diego zelf vraag je je op een geven moment af ‘maar wat is er nou verder wel leuk aan Diego dan?’
In ‘Portret van Diego’ krijg je hier antwoord op. In 13 bladzijden legt Frida tot in de detail uit wat er zo speciaal is aan Diego. Ik vond dit persoonlijk een van de meest interessante brieven om te lezen, niet eens  per se om Diego maar meer om de manier hoe Frida een persoon beschrijft. Ze gaat al zijn karaktertrekjes, uiterlijke kenmerken, de manier hoe ze hem ziet en hoe anderen hem zien en alles wat daar binnen en buiten valt in detail langs.

Het enige waar ik ongeveer op de helft van het boek spijt van krijg is dat ik een geselecteerde brievencollectie las. Soms zijn er stukjes in brieven weggehaald en zie je ‘(…)’ en ik ging me dan juist afvragen wat daar dan precies stond? Vast niet iets belangrijks want anders was het niet weggehaald maar mijn nieuwsgierigheid werd er juist extra door opgewekt. En bij een selectie zijn er altijd misschien brieven die je zou willen lezen die er niet in staan. En hoewel het een brede selectie is met niet alleen brieven naar Diego, maar ook naar haar familie, vrienden en minnaren had ik toch liever gehad dat ik een complete versie van haar brieven had en dan zelf had gekozen wat ik zou lezen en wat niet.

Ook zou ik het fijn vinden om niet alleen Frida’s brieven te lezen, maar ook de brieven die naar haar zijn geschreven. Soms verwijst ze terug naar wat de persoon naar wie ze schrijft eerder had gezegd in de brief en het zou dan het fijnst zijn als je dat zelf ook kon lezen.

In haar brieven lees je ook over haar afkeer van het kapitalisme en hoe ze tot het communisme komt. Verder worden er nog andere politieke dingen geuit in het boek maar ik moet eerlijk zeggen dat ik er niet genoeg van weet om er iets over te zeggen.

Tot slot wil ik deze blogpost eindigen met iets wat Frida zegt waarvan ik denk dat we er allemaal een voorbeeld aan kunnen nemen:
‘… toen hij zei dat ik ‘geen cent’ waard ben, althans voor al diegenen die zich ooit mijn vrienden noemden, want voor mezelf ben ik natuurlijk wel wat waard, omdat ik van mezelf hou zoals ik ben.’

Dank aan de vertaling door Harriët Peteri

Geen categorie