Omdat de Engelse beschrijving teveel spoilers bevat doe ik hier even een poging om kort te vertellen waar dit boek over gaat. In ‘No longer human’ vertelt de hoofdpersoon Oba Yozo over zijn leven. Van buitenaf lijkt hij een redelijk normaal leven te leiden. Mar van binnen is dat heel anders: hij begrijpt de mensen om zich heen niet en wantrouwt hen. Hij raakt steeds verder vervreemdt van de mensheid en dit leidt er uiteindelijk toe dat hij alle connectie met de mensheid kwijtraakt en zich geen mens meer voelt. De hoofdpersoon vertelt hierover en begint bij zijn kindertijd.

Dit boek is ontzettend goed geschreven. Desondanks vond ik het moeilijk om het te lezen. Het onderwerp is heel zwaar en donker. Ik merkte dat ik me niet alleen tijdens het lezen heel somber voelde, maar dat ook steeds na het lezen deze emoties bleven hangen. Ook toen ik het boek helemaal uithad bevond ik me in een rare toestand van emoties die mij persoonlijk iets te lang bleven hangen. Dit allemaal zegt wat mij betreft natuurlijk ook heel veel over hoe goed het boek is, maar om deze reden zou ik het niet zomaar aan iedereen aanraden.

Als je op internet wat informatie zoekt over Osamu Dazai kom je er al snel achter dat heel veel in dit boek gebaseerd is op zijn eigen leven. Kort nadat No longer human gepubliceerd is pleegt Osamu Dazai zelfmoord. Dit verdrietige feit maakte het hele verhaal nog pijnlijker en zwaarder.

Ik voelde niet altijd even veel sympathiek voor de hoofdpersonage, Yozo. Maar dit maakte hem juist extra menselijk. Soms verdrinkt hij in zelfmedelijden en op dat soort momenten ging ik als lezer bijna negatief over hem denken. Maar het is zo makkelijk om tijdens het lezen bijna te vergeten sinds zijn kindertijd keer op keer tevergeefs nieuwe manieren zoekt om zich weer een mens te voelen. Dus hoewel het soms niet zo lijkt is de Yozo een heel sterk persoon.

Iets anders wat de schrijver enorm goed in dit boek heeft kunnen weergeven is de zelfdestructieve vicieuze cirkel waarin Yozo terechtkomt als gevolg van zijn mentale ziekte. De mensen die hem willen helpen duwt hij van zich af, deels omdat hij niemand tot last wil zijn, deels omdat hij niemand vertrouwt. Hierdoor vervreemdt hij nog meer van de mensheid, waardoor hij nog verder wegvalt in zijn zelfdestructieve gewoontes en dit leidt er allemaal weer toe dat hij zich nog minder mens voelt.  En dit herhaalt zich steeds weer. Dit was ook weer een van de redenen dat dit boek me zo zwaar viel, het verdrietige idee dat er op dit moment zoveel mensen die dagelijks hierdoor heen vechten.

Ik merk dat ik het moeilijk vind om in oudere boeken te lezen hoe mannelijke personages denken over vrouwen. Nou snap ik wel dat het vroeger allemaal anders was en dat dit soort dingen helaas nog steeds voorkomen, maar ik vind het alsnog gewoon vervelend om te lezen. En dan heb ik het vooral over passages als deze:

‘I thought up an errand for her to do. ‘’Sorry to bother you, but would you mind going down to the drugstore and buying me some sleeping tablets? I’m over-exhausted. My face is burning so I can’t sleep. I’m sorry. And about the money…’’
‘’That’s alright. Dont worry about the money’’.
She got up happily. I was well aware that it never offends a woman to be asked to do en errand; they are delighted if some man deigns to ask them a favor’.

Ik heb vaker boeken gelezen met personages die zich vervreemdt voelen van de mensheid. Maar wat dit boek anders maakte is dat Yozo zich van kinds af aan al vervreemdt voelt. Misschien waren dit wel de pijnlijkste stukjes uit het boek, een kind hoort een onschuldig en zorgeloos leven te leiden maar het enige waarmee Yozo zich bezighoudt is hoe hij zich niet kan mengen tussen de mensen. Als oplossing besluit hij een masker op te doen: hij hangt de grappige clown uit. Als snel heeft een klasgenootje hem door en moet hij weer opzoek naar een nieuwe manier om zijn vervreemding te verbergen.

Het boek staat vol met mooie, rakende passages zoals deze:
All I feel are the assaults of apprehension and terror at the thought that I am the only one who is entirely unlike the rest. It is almost impossible for me to converse with other people. What should i talk about, how should I say it? I don’t know.

Voor de mensen die Norwegian Wood van Haruki Murakami hebben gelezen:
Ik weet niet meer in welk boek het precies was, maar in een van de boeken van Haruki Murakami leest de hoofdpersonage een boek van Osamu Dazai.
Horiki, de ‘vriend’ van Yozo deed me heel erg denken aan Nagasawa, de ‘vriend’ van Watanabe in Norwegian Wood. Allereerst hun band, waar geen sprake is van een echte vriendschap, maar ook de karakters kwamen een beetje overeen, vooral het egocentrische van beide personages. Ik blijf het interessant vinden om in oudere Japanse boeken die Murakami zelf benoemd in zijn eigen boeken personages te vinden die lijken op de personages van Murakami. Maar tegelijkertijd voelen Murakami’s personages zo ook steeds minder origineel helaas.

Nog even iets anders: als je hebt genoten van het boek Kokoro – De wegen naar het hart van Natsume Soseki dan raad ik je dit boek heel erg aan.

LEES NIET VERDER VOOR SPOILERS!

 
Het einde was zó ontzettend goed. Het verhaal eindigt met een gesprek tussen een aantal personen die Yozo kenden:

‘The Yozo we knew was so easy-going and amusing, and if only he hadn’t drunk – no even though he did drink – he was a good boy, an angel’.

Ik kreeg hier kippenvel van, het liet maar weer eens zien hoe mentale ziekten van buiten niet zichtbaar zijn. Dit einde, in plaats van de zelfmoord als einde van het verhaal zorgde ervoor dat het verhaal zich enorm sterk afsloot.

Seksueel misbruik komt tweemaal voor in het boek en beide keren heb ik er bijna overheen gelezen. Yozo wordt als kind misbruikt door een oudere vrouw die bij hun werkte en later als hij volwassen is wordt zijn vrouw misbruikt. Het is beide keren zo geschreven dat je er ten eerste bijna overheen leest  als je niet goed oplet en ten tweede bijna ‘vergeet’ hoe ernstig het is wat er gebeurd omdat het zo terloops wordt verteld. Ik vraag me af of deze manier van schrijver over deze onderwerpen gebruikelijk was voor Japan in die tijd, of dat dit juist iets is waar Osamu Dazai zich in onderscheid. Hoe dan ook, het was interessant en anders dan ik gewend was.
Als laatste wil ik het nog over iets hebben wat me heel erg raakte in dit boek. Dat sommige mensen  mentaal zo ziek dat ze nooit meer kunnen genezen, hoe hard ze ook vechten is iets waar ik in Norwegian Wood van Haruki Murakami voor het eerst heel erg mee geconfronteerd mee werd. Deze pijnlijke realisatie kwam bij dit boek ook weer heel hard binnen. Ik wist niet dat de hoofdpersoon uiteindelijk ook echt zelfmoord zou plegen, maar op een gegeven moment dacht ik wel bij mezelf dat hij altijd ziek zou blijven ondanks alle pogingen om te genezen. Na al zijn leed te hebben gelezen voelde ik als lezer bij zijn dood meer opluchting voor hem dan verdriet.

Ik ben benieuwd geworden naar andere werken van Osamu Dazai. Over een tijdje wil ik  ‘The setting sun’, een ander boek van hem met een vrouwelijk hoofdpersonage lezen.

Dank aan de vertaling door Donald Keene

Geen categorie